Op 13 februari van dit jaar stemde de Eerste Kamer in met de nieuwe donorwet, waarbij je donor bent, tenzij je aangeeft dit niet te willen. Het Ministerie van VWS zal niet-geregistreerde volwassenen meermaals informeren over orgaandonatie en registratie.
Het doel van 2 Miljoen Handtekeningen om deze wetswijzing te bewerkstelligen, was bereikt.
GeenStijl deed nog een (inhoudelijke) kansloze poging om wat roet in het eten te gooien. Maar nu staan dan, na meer dan 10 jaar strijd, alle lichten op groen om de aangepaste wet in 2020 in te voeren.
Ondertussen blikken diverse media terug, wordt er hard gewerkt aan de voorlichtingscampagne om alle Nederlanders zo goed mogelijk te informeren over het ‘geen-bezwaar’-systeem, en ontving 2 Miljoen- voorzitter Menno Loos de Gouden Klim 2018.
Media kijken terug
Het wetsvoorstel voor een nieuwe donorwet is vanaf het begin een gevoelig onderwerp geweest, zowel in de partijpolitiek als op persoonlijk vlak. Zowel in de Tweede als in de Eerste Kamer was het ‘uiteindelijk’ een vrije kwestie om voor of tegen te stemmen.
Dat betekende ook voor de lobbyisten dat ze op eieren moesten lopen en een goed uitgedachte strategie moesten volgen. Patiëntenverenigingen hadden hierin een andere rol dan bijvoorbeeld 2 Miljoen Handtekeningen. Vanuit onze vrije rol konden wij ook a-politieke standpunten innemen en ons minder diplomatiek uiten via bijvoorbeeld de sociale media.
Maar achter de schermen was er een duidelijke rolverdeling, en zonder elkaar hadden we het nooit gered.
Haagse Lobby – Omroep WNL
In de serie ‘Haagse Lobby’ wijdde Omroep WNL op 7 december een uitzending aan het tot stand komen van de donorwet. Naast een aantal mooie passages met de initiatiefneemster van de nieuwe donorwet Pia Dijkstra (D66), senator Frank de Grave (VVD), Tom Oostrom (Nierstichting Nederland) en Shirley Man, die als hartpatiënt met haar persoonlijke verhaal vele senatoren wist te raken en een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan het aannemen van de wet, besteedde de redactie van het programma daarnaast onevenredig veel zendtijd aan het referendum dat GeenStijl graag nog gezien had.
Daartegenover stond dat de 10 jaar durende lobby en strijd van 2 Miljoen Handtekeningen – voor en achter de schermen – bewust genegeerd is door de programmamakers, ondanks een voorgesprek met de redactie. Waarom heeft ‘Haagse Lobby’ ons niet willen betrekken bij dit programma? Welke lobby zou daar weer achter zitten?
De slimme lobby die de donorwet er door kreeg – NRC
Er zijn ook redacties die wél uitvoerig de tijd namen om het gehele verhaal uit te diepen. In het NRC verscheen op 25 maart 2018 een uitgebreid artikel over de lobby. Dit artikel geeft een iets genuanceerder beeld over hoe de processen voor en achter de schermen verliepen, en hoe het JA-kamp zich tot het laatste moment heeft ingezet om Tweede Kamerleden en senatoren te overtuigen, en daarin is geslaagd.
Trouw
Maakte een reconstructie: Hoe de donorwet er kwam
Gouden Klim
De Gouden Klim is een jaarlijkse blijk van waardering en dank voor een persoon of instelling die zich bovenmatig heeft ingespannen om bewustwording rondorgaan- en weefseldonatie en/of transplantatie te bevorderen. Dit jaar kreeg onze voorzitter Menno Loos deze vergulde replica speld van het Nationaal Donormonument opgespeld door de voorzitter van Stichting Nationaal Donormonument.
Menno Loos kreeg de Gouden Klim voor zijn inzet betreffende het ADR (Actieve Donor Registratiesysteem) als voorzitter van Stichting 2 Miljoen Handtekeningen, welke een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan de verandering van het wetsvoorstel “Donorregistratiesysteem”. Menno zal de speld met trots dragen, ook omdat die speld iedereen vertegenwoordigt die ons de afgelopen 10 jaar – op welke wijze dan ook – heeft ondersteund bij het tot stand komen van de nieuwe donorwet.
Campagne in beweging
Wanneer in 2020 de wet in werking treedt, is het van belang dat alle Nederlanders over de juiste informatie beschikken om een afgewogen keuze te kunnen maken. Ondanks dat iedereen zijn keuze te allen tijde kan veranderen, zullen de meeste mensen die keuze slechts eenmaal vastleggen – je krijgt dus maar één kans.
Het Ministerie van VWS is voortvarend van start gegaan. Helaas heeft men daarbij een campagne gekozen die te onduidelijk was. De slogan “(Niet) kiezen is ook een keuze” is geen heldere boodschap.
De Tweede Kamer heeft de Minister teruggestuurd naar de tekentafel om met een meer uitgesproken campagne te komen. Naast wat het betekent om als JA, NEE of GEEN-BEZWAAR geregistreerd te staan, is het ook van wezenlijk belang wat orgaandonatie precies inhoudt en de vele indianenverhalen voor eens en voor altijd naar het rijk der fabelen te verwijzen.
De procedure rondom orgaandonatie zal door de wet in elk geval niet veranderen,maar er zijn nog altijd veel onduidelijkheden die moeten worden opgehelderd om de Nederlander in staat te stellen een weloverwogen keuze te maken, die gebaseerd is op alle voors en tegens.
Cijfers
Vrijwel meteen voor & na de goedkeuring van de wet door de Tweede en Eerste Kamer verschenen er artikelen in de media (zoals “Hausse aan nee-zeggers bij donorregister” Telegraaf 18-2-2018) dat de nieuwe donorwet averechts zou werken, omdat mensen nu ‘massaal’ NEE zouden registreren.
Het doel van ADR is niet dat iedereen donor wordt, maar dat iedereen een keuzemaakt. Een JA, NEE of ik laat de keuze aan de NABESTAANDEN: het is allemaal goed. Het gaat er bij alle keuzes om dat er helderheid is richting nabestaanden, waardoor zij niet die moeilijke keuze hoeven te maken, terwijl ze overmand zijn door emotie.
Dat mensen nu al een NEE registreren, geeft juist aan dat de wet al werkt,terwijl deze nog niet eens is ingevoerd – van deze mensen is nu duidelijk wat zij na hun dood met hun organen willen. Zij zullen dit hopelijk ook met hun familie hebben besproken.
De toename van NEE-registraties is logisch te verklaren. Mensen die geen donor wilden zijn, hoefden vroeger niets te doen. In 2020 moeten zij hun keuze actief aangeven in het register. De mensen die geen bezwaar hebben dat hun organen worden gedoneerd, zullen andersom nu misschien niets doen, omdat het in 2020 toch wel geregeld is, al is een duidelijke JA altijd nog beter dan een GEEN BEZWAAR.
Ook was er in genoemde media een focus op het groot aantal overstappers van JA naar NEE. Inmiddels zijn deze aantallen ongeveer gelijk met het aantal dat de tegengestelde beweging maakte (donorregister).
Ook hebben indianenverhalen verre van een negatieve impact op het en belangrijkste orgaandonatie cijfers van 2018.
Voor meer duiding een opinie “Zadel nabestaanden niet op met orgaandonatie” NRC 30-9-2014.
‘The Making Of’ – 10 jaar campagne voor een Actief Donorregistratiesysteem
Mooie evenementen, indrukwekkende verhalen, onverwachte tegenstanders, belachelijke toevalligheden, stevige discussies op sociale media, nep-nieuws, verdriet bij wachtenden en nabestaanden, gevoelige moties bij partijcongressen, ad-hoc reacties op politieke dwalingen, schurende persberichten, euforische momenten,….: allemaal herinneringen aan een woelige en tijdrovende periode die we meteen voldaan gevoel afsluiten. Verhalen die volgens ons de moeite waard zijn om te worden gelezen.
We overwegen daarom om het verhaal van tien jaar 2 Miljoen Handtekeningen in boekvorm vast te leggen. Daarin willen we graag het volledige verhaal vertellen – dat, wat Rick Nieman in ‘Haagse Lobby’ nu naliet. Zomer 2020 – het moment dat de nieuwe wet inwerking treedt – zou dan een mooi moment zijn voor de boeklancering.