Het ministerie van VWS heeft 19 december 2014 veel bekend gemaakt over het Masterplan Orgaandonatie in een brief aan de Tweede Kamer. Op de website van de NTS werd hier als volgt duiding aan gegeven “Vertrouwen om door te gaan op ingeslagen weg”. Onze eerste reactie vindt u hieronder samengevat.
Wij van … adviseren …
Het Masterplan Orgaandonatie is medio 2008 tot stand gekomen, omdat het beter moest en beter kon. Temeer omdat Nederland in vergelijking met andere Europese landen een laag aantal postmortale orgaandonoren heeft. De opstellers bestaande uit verschillende veldpartijen betrokken bij de donorketen wilden een stijging van minimaal 25% en zagen 50% als wenselijk. Het toenmalige kabinet heeft echter besloten te streven naar een stijging van 25% maar dan wel t.o.v. van een gemiddelde van 3 jaar. Het kabinet heeft destijds het belangrijkste advies om het donorregistratiesysteem te wijzigen niet ingevoerd, ondanks een te verwachten stijging hierdoor van 15%. Het kabinet dacht dat het met andere initiatieven en veel geld ook zou lukken om de (verlaagde) doelstelling te halen.
Met trots toont VWS nu de resultaten van dat beleid.
2005-2007 | 2013 | ||
Geëffectueerde donoren | 224 | 255 | 14% |
Orgaantransplantaties | 635 | 706 | 11% |
Als eerste constateren wij dat de doelstelling niet is gehaald! Bovendien geven bovenstaande getallen geen eerlijke vergelijking. VWS vergelijkt hier een gemiddelde van 3 jaar met de aantallen van 1 jaar. Dat is niet sterk, maar niet juist, omdat de aantallen per jaar flink kunnen fluctueren. Vergelijk je 2013 bijvoorbeeld met het jaar 2007, het jaar waarna iedereen vond dat het beter moest en kon en het Masterplan van start is gegaan, dan is de score:
2007 | 2013 | ||
Geëffectueerde donoren | 257 | 255 | -1% |
Orgaantransplantaties | 729 | 706 | -3% |
Een gewogen beeld doet meer recht. Daarom vergelijken wij de 3 uitgangenjaren met het gemiddelde van de afgelopen 3 Masterplan jaren sindsdien.
2005-2007 | 2011-2013 | ||
geëffectueerde donoren | 224 | 242 | 8% |
Orgaantransplantaties | 635 | 704 | 11% |
Dat is geen +25% laat staan +50% t.o.v. 2007. Meer cijfers en lange termijn trend.
Verder vallen ons vele andere zaken op die wij hieronder groeperen.
Laten we beginnen met het aantal registraties in het donorregister en de ‘Nederland zegt Ja’ campagne. Hoeveel geld dit heeft gekost en wat de doelstelling was, staat nergens vermeld. We mogen er toch van uitgaan dat het doel was een ruime meerderheid van Nederland zelf een keuze te laten maken. Wat die keuze is, moet voor de overheid niet uitmaken. Volgens ons, 2MH, is er ondanks de vele miljoenen euro vrijwel niks veranderd, waardoor de meeste Nederlanders nog steeds, veelal onbewust, hun nabestaanden laten beslissen op dat onmogelijke moment. Meer over de donorregistraties en kosten. Hiermee is het grootste manco in de donorketen, te weten de registratie, onveranderd gebleven. Daar rept zowel VWS als de NTS vreemd genoeg niet over.
De minister stelt in haar brief dat het donorpotentieel in de periode verminderd is, maar dat het desondanks beter is gegaan. Wellicht klopt deze eerste bewering maar ze onderbouwt het niet. Kijken we zelf met een snelle blik naar de cijfers, en zo ook in het KPMG rapport op pagina 115, dan lijkt deze trend niet zichtbaar. Wat de minister wel benoemd is dat de afgelopen jaren de leeftijdgrenzen om organen te doneren zijn verruimd en dat er meer marginale donoren bij zijn gekomen. Beiden zijn punten die juist het donorpotentieel hadden moeten vergroten!
De minister schrijft tot slot in haar brief dat zij een onderzoek heeft laten actualiseren dat destijds in het kader van het Masterplan is uitgevoerd naar het draagvlak en effect van verschillende beslissystemen. Het onderzoek mag volgens 2MH direct in de onderste bureau la verdwijnen omdat je, als je een onderzoek wil herhalen, dezelfde systemen moet vergelijken en dat is niet het geval. Verder is op zijn minst opmerkelijk dat er gesteld wordt, dat volgens dit opinieonderzoek in het huidig beslissysteem 51% van de Nederlanders zich met een Ja zou registeren. Die getallen gebruikt de minister om te vergelijken. Dat staat in schril contrast met het feitelijk aantal registratie. Immers, slechts 25% van de Nederlandse bevolking staat momenteel als donor geregistreerd. Toch rekent de minister door met een percentage van 51%, waardoor het lijkt alsof het huidig systeem erg gunstig afsteekt. Op zichzelf een merkwaardige gang van zaken… Tevens zou o.b.v. dit opinieonderzoek slechts 27% zich niet registeren in het huidig systeem. De realiteit is dat het percentage niet-geregistreerden sinds de invoering van het huidig systeem (1996) rond de 60% schommelt. Eens te meer blijkt dat bij dit soort onderzoek toekomstig gedrag van mensen zich niet laat voorspellen. Een uitspraak over daadwerkelijke effectiviteit van een systeem op basis van een dergelijk kleinschalig opinieonderzoek kan dan ook niet getrokken worden. Tot slot valt ons op dat alle in het onderzoek genoemde systemen op genoeg draagvlak in de bevolking kunnen rekenen, zo ook ADR. Dat ADR mag rekenen op de goedkeuring van de meerderheid van de Nederlandse bevolking wordt ook ondersteund door eerdere opinieonderzoeken (EenVandaag, etc). Meer over het draagvlak dat ADR onder de Nederlandse bevolking geniet vindt U hier.
Over het KPMG onderzoek m.b.t. de ziekenhuis initiatieven kunnen wij ons niet uitspreken. Wel valt ons op dat er geen positief harde conclusies getrokken kunnen worden. Wij zijn wel blij dat Groningse en Leidse initiatieven landelijk (voorlopig) worden voortgezet.
Volgens 2MH zijn positief gepresenteerde cijfers slechts marginaal en soms gezocht. Effectief is de conclusie dat de (minimale) kabinetsstreefdoelen NIET zijn gehaald. Dat VWS daar een draai aan probeert te geven, doet niets af aan het harde feit dat de doelen niet gehaald zijn. Daarom kunnen wij niet anders dan te concluderen dat het advies op basis van deze conclusies door VWS en de NTS om door te gaan op de zelfde weg niet strookt met de ambities om meer donoren en registraties te genereren en tot een meer structurele oplossing te komen. Doorgaan met initiatieven die een kleine positieve bijdrage kunnen leveren, is slechts een (klein) deel van de oplossing.
Wat de naar buiten gebrachte cijfers opnieuw duidelijk aantonen is dat vele initiatieven ten spijt, die vanaf de invoering van de huidige wet in 1996 zijn uitgevoerd, de oplossing van dit vraagstuk niet kan zonder een duidelijke verbetering van het huidig registratiesysteem. Een dergelijke oplossing is al in vele Europese en niet-Europese landen succesvol ingevoerd en doet meer recht aan de eigen keuze van de individu. We kunnen vele initiatieven opzetten, echter als de basis van de donorketen (het huidige registratiesysteem) in Nederland niet goed is opgezet blijft het dweilen met de kraan open.
Daarom adviseren wij van 2mh.nl en vele experts met ons:
“Het wordt tijd voor actieve donorregistratie!”