De Raad van State had op het eerste ADR-wetsvoorstel uit 2012 een aantal punten van kritiek. Het wetsvoorstel is hierop ten goede aangepast. Tegenstanders van ADR systeem gaan hier, wellicht bewust, vaak aan voorbij.
De wetenschappelijke raad voor het regeringsbeleid (WRR) liet onlangs in een rapport over nudging* ook een kritisch geluid horen over ADR zo viel daarna ook te lezen in NRC. Hierin stelt zij voorzichtig om te gaan met nudging, gebruikmakend van meerdere voorbeelden waaronder die van een ander donor registratiesysteem.
Waarom? De Staat hoort volgens de WRR helder, neutraal en transparant te zijn en mag een duwtje in de goede richting geven.
De WRR gaat hier, volgens 2MH, voorbij aan 2 fundamentele aspecten aan dit vraagstuk.
- Een wijziging van de wet (zoals in geval van een ander registratiesysteem) kan effectief niet gezien worden als een nudge, omdat het hier om wijziging in de donorwetgeving gaat, in tegen stelling tot een nudge die dan binnen de huidige wet toegepast wordt om de huidige praktijk anders te laten verlopen.
- De WRR gaat ook volledig voorbij aan de huidige praktijk. Wil de WRR een uitspraak doen over een eventueel registratiesysteem dan zal het in eerste instantie ook de huidige praktijk moeten evalueren langs de maatstaven van nudging voor de overheid. In de huidige praktijk wordt namelijk al duidelijk nudging toegepast om de mankementen door het hoge percentage niet geregistreerden enigszins aan te pakken. Omdat de meeste Nederlanders nog steeds niet zelf kiezen (lage registratiegraad) blijft er een grote onzekerheid bij nabestaanden die op een ongelukkig moment de keuze tot wel/niet doneren moeten maken, wordt gepoogd dit door middel van krachtige nudges bij te sturen. Zo is de “De Nederland zegt Ja campagne” wel erg laagdrempelig en primair gericht op een Ja registratie. Ruimte voor een objectieve voorlichting over het gehele donortraject en de consequentie van niet registreren is dan ook zeer beperkt. Daarnaast zet de overheid ondertussen wel bewust in op begeleiding van de nabestaanden door middel van cursus aan medici, waarin ze getraind worden hoe het beste om te gaan met nabestaanden die een keuze moeten maken als er geen registratie is. Dit laatste kan ook als een vorm van nudging gezien worden.
Bij een zorgvuldig ADR systeem, waarbij de registratie regelmatig wordt getoetst, is de overheid transparant over de gevolgen en heeft zij veel meer ruimte om te wijzen op alle aspecten van orgaandonatie. Naast de transparantie laat de overheid hiermee ook zien werk te maken van een maatschappelijk groot probleem zonder daarbij via nudges mensen over te halen.
* Bij nudging wordt de bevolking door de overheid via vele manieren tot een kennelijk gewenst gedrag gestimuleerd, variërend van niet-roken/drinken, milieubescherming, verplichte “cultuur” op TV, donorweken en allerlei subsidies, belastingen, verboden, enzovoort.
DE HELE DISCUSSIE